Idea d’ina canorta d’affons vegn beneventada

La fundaziun «Tür auf – mo vinavon» ha sclariu ils basegns ella Cadi

Da Hans Huonder / anr

Uss ein ils resultats avon maun. Dils 215 questiunaris returnai beneventa ina clara maioritad in survetsch da survigilonza ed occupaziun d’affons pigns duront il di. Sin fundament da differentas damondas ha il cussegl da fundaziun «Tür auf – mo vinavon» decidiu la primavera vargada da sclarir il basegns per ina canorta dil di per affons pigns. Tenor il president dalla fundaziun, Roland Just da Mustér, ei la retscherca stada necessaria per saver co ed en tgei fuorma planisar ed elaborar ina tgira professiunala d’affons. El questiunari ein pliras fuormas d’ina canorta vegnidas tematisadas. Il survetsch pertucca affons cun ina vegliadetgna da dus meins entochen la vegliadetgna da scoletta. Ils resultats ch’ein uss avon maun muossan ch’in tal survetsch vegn beneventaus. Per realisar quella retscherca e far ponderaziuns co cuntinuar cun l’idea ha il cussegl da fundaziun giu tscharniu ina gruppa da lavur cun sis persunas: Gisela Just, Elisabeth Fischbacher-Hofmänner, Susanne Strupler, Karin Albrecht, Pierrette Eicher-Fleury ed Eva-Katharina Tomaschett.

Basegns ei avon maun

La retscherca ei vegnida rispundida 215 gadas. Quei ei 12,1 pertschien dils questiunaris reparti. Dus tiarzs dils questiunaris ein vegni rispundi da persunas maridadas, ils ulteriurs da persunas che vivan persulas cun lur affons ni en concubinat. 160 (78 pertschien) taxeschan ina canorta d’affons per necessaria ella Cadi. 98 da quels han era interess d’ina tala sch’ella ei buc el liug da lur dimora. Il pli grond interess per ina canorta deriva dallas vischnauncas da Mustér e Tujetsch. 126 ein promts da pagar ina contribuziun denter 35 e 100 francs per di ed affon. La gronda part dallas persunas che han rispundiu il questiunari giavischa in survetsch denter las 07.00 e las 18.00. Dils resultats sorta era ch’ils biars giavischan ina canorta per lur affons per in ni dus dis ad jamna. La retscherca muossa che 70 pertschien dallas persunas che han rispundiu ein occupadas professiunalmein. Ina canorta ella Cadi fuss – sin fundament da quels resultats – realisabla. Il potenzial per igl onn 2013 muntass a biebein 32 unitads. Quei vul dir che la canorta fuss occupada mintga di duront in’jamna da lavur cun 32 affons, aschia che la legitimaziun per ina tala instituziun fuss dada sin fundament dallas prescripziuns cantunalas. Lezzas pretendan numnadamein rodund 12 unitads per ina canorta.

Co vinavon?

L’jamna vargada ein las vischnauncas dalla Cadi vegnidas informadas davart ils resultats dalla retscherca. El decuors dallas proximas jamnas vegn la gruppa da lavur e redeger il rapport final per mauns dil cussegl da fundaziun. Schebein la fundaziun «Tür auf – mo vinavon» vegn la fin finala ad esser la purtadra dalla canorta vegn decidiu il settember. «Il cussegl da fundaziun vegn a tractar il rapport final e prender enconuschientscha dalla retscherca. Lu ston las decisiuns, co cuntinuar, vegnir pridas», di Roland Just. Aschilunsch che la fundaziun fuss buca promta da surprender il mandat sco purtader dalla canorta vegness era in’uniun sco instituziun purtadra en damonda. Ils proxims pass fussen lu in concept pedagogic, ina descripziun dalla finanziaziun ed il plan da persunal. Sin fundament dalla lescha cantunala davart la promoziun dalla tgira d’affons cumplementara alla famiglia sustegn il cantun Grischun talas canortas cun ina cumpart dils cuosts, aschilunsch ch’il basegns ei documentaus. Separticipar parzialmein alla finanziaziun stuessen lu era las vischnauncas pertuccadas sco era ils geniturs dils affons e quei sin fundament da lur relaziuns d’entrada. Sco la damonda dil purtader sto denton era aunc quella dil liug vegnir rispundida. «Sin fundament dalla retscherca constatein nus che las vischnauncas da Mustér e Tujetsch han il pli grond basegns e savessen gia menar persulas ina canorta. Aschia savess jeu s’imaginar che quella canorta stuess bunamein sesanflar a Mustér per aschia era dar la pusseivladad allas vischnauncas da Sutsassiala da medemamein far diever dil survetsch cun in transport supportabel», di Roland Just.