«In parc dalla natira da vus per vus»

Ils projectaders dil Parc Adula sestentan d’involvar la populaziun ell’evaluaziun

El center dalla discussiun a Sumvitg ein damondas da catscha stadas. Il directur dil project Parc Adula, Stefano Quarenghi, ei da bial’entschatta sespruaus da prender agl auditori present il margis sera ella halla dalla scola da Sumvitg certs pregiudezis viers l’idea da scaffir in parc dalla natira. In parc numnaus Adula sur ina part digl intschess da dus cantuns, nov valladas e 20 vischnauncas en treis divers spazis linguistics. Il directur ei sedrizzaus viers la fama da buc astgar far diever pli dallas camonas alpinas ella zona da coc dil parc ni silmeins da scumandar ils sgols da provediment. Stefano Quarenghi ha puntuau la necessitad dallas camonas enteifer il concept dil parc e getg che negin vegli scumandar ils sgols. Il credo dil directur: «Negin decret da surengiu, mobein scaffir la basa per in parc dalla natira en stretga collaboraziun cun ils habitonts dallas regiuns involdadas.» E sco quella collaboraziun succeda han ils representants dil project explicau detagliadamein. Pliras gruppas da lavur cun persunas dil fatg e directpertuccai sefatschenta cun las diversas spartas exequidas ella zona da coc. Alpegiaziun, turissem, sendas da viandar, uaul, catscha ed aunc bia auter. Las gruppas da lavur defineschan il diever ed ils giavischs enteifer la zona da coc. Per exempel pertuccont las 20 alps en quella zona che duein vegnir utilisadas vinavon e contribuir alla biodiversitad convergent alla nova politica agrara. Las enconuschientschas ed ils giavischs e pretensiuns dallas gruppas da lavur vegnan discutai culs cantuns e silsuenter cun igl Uffeci federal per igl ambient. Ils resultats da quella evaluaziun flessegian en ina charta dil parc. En quella charta ein ils duers e las incumbensas definadas e davart quella charta decidan las vischnauncas probablamein igl onn 2015. «Ei sto esser in parc da vus per vus.»

In parc dalla natira a favur d’impuls economics

E pertgei insumma in parc? Sin quella damonda ha Rico Tuor stipulau sia visiun per il svilup economic el ravugl dil parc ella aschinumnada zona circumdada. Rico Tuor ei responsabels per il svilup regiunal enteifer il project Parc Adula cun sedia a Curaglia. Ed el ha explicau la filosofia ch’in parc fetschi sulet senn sch’el possi porscher impuls economics el ravugl dil parc. Buca sulet novs impuls turistics spetga il sviluppader regiunal, mobein la pusseivladad da scaffir ina basa per vender products indigens, energia regenerabla ei secapescha in tema e bia auter. Rico Tuor ha relatau d’empremas purschidas e da visiuns. Sco per exempel quella da reactivar las numerusas sendas historicas el perimeter, sendas che han antruras colligiau ils spazis alpins e che possedan in grond schatg da historias ed ina ferma basa culturala.

La catscha dominescha la discussiun

Cun attenziun ha igl auditori tedlau las explicaziuns, mo munentau per propi ils presents ha la catscha. E pertuccont la catscha ei il biolog da selvaschinas Peter Meile involvaus el project. Ed el para dad esser ina persuna che schazegia explicaziuns claras. Il biolog ha fatg attent agl auditori che buca meins che 90 pertschien dalla surfatscha dalla zona da coc dil Parc Adula seigien gia ussa suttamess agl asil federal da selvaschinas. Il biolog ha avertiu il catschadurs da buca paregliar il Parc Adula cun il Parc Naziunal Svizzer nua che la catscha ei cumplettamein scumandada. El ha visau ad auters parcs europès nua che la catscha seigi semussada per necessaria per mantener igl equiliber ecologic. E quei equiliber stoppi la fin finala era esser garantius el Parc Adula. Pertuccont certs intschess ella zona da coc dil parc garegiai dils catschadurs propona Peter Meile duas pusseivlas mesiras. Ina da lubir vinavon la catscha en quella part dalla zona da coc ni disloccar igl intschess dalla zona da coc ella zona circumdada. Leu nua ch’insumma neginas midadas ein planisadas pertuccont la catscha. Peter Meili ha explicau l’intenziun da vuler mantener vinavon la catscha da capricorns egl intschess dalla zona da coc. Ina catscha gia ussa reglada cumplettamein. Las resalvas stipuladas ord il ravugl dil publicum ein lu era stadas plitost generalas. La necessitad da s’engaschar per in svilup economic ellas regiuns alpinas ei buca vegnius dubitaus, il pli bugen denton cun mantener il status quo.